Toegang tot het recht niet alleen voor advocaten?

Het rapport “Regulering van juridische beroepen en toegang tot het recht”, dat in opdracht van de International Association of Legal Expenses Insurance (RIAD) is uitgevoerd, geeft een economisch perspectief van de regulering van juridische beroepen en de toegang tot het recht in 12 Europese landen. Het onderzoek toont aan dat meer regulering niet leidt tot een betere toegang tot het recht. De voordelen van strikte regulering zijn niet duidelijk, terwijl de resultaten van de studie uitwijzen dat regulering ook nadelen meebrengt. Overheden zouden daarom de maatschappelijke voordelen van regulering moeten kunnen rechtvaardigen door aan te tonen dat de maatschappelijke baten opwegen tegen de maatschappelijke kosten. De resultaten van de studie zijn robuust genoeg om hierover een beleidsdiscussie te voeren.

Overheden willen rechtszekerheid waarborgen. Daarom hebben de meeste Europese overheden exclusieve privileges toegestaan aan advocaten, zoals onder meer het monopolie op het behandelen van rechtszaken. Veel van deze regulering of zelfregulering heeft tot doel de professionele kwaliteit te bewaken, maar is vaak ook concurrentiebeperkend. Als gevolg hiervan kunnen de prijzen die betaald worden voor rechtsbijstand van advocaten soms te hoog zijn, wat de toegankelijkheid tot het recht niet ten goede komt. RIAD heeft SEO Economisch Onderzoek gevraagd een onderzoek uit te voeren naar het effect van deregulering van juridische dienstverlening op toegang tot het recht in verschillende Europese landen. De centrale onderzoeksvraag was: Wat is het effect van de regulering van juridische beroepen, vooral advocaten, op de toegang tot het recht?

Het onderzoek toont aan dat striktere vormen van regelgeving voor de advocatuur niet noodzakelijk tot betere, ruimere toegang tot het recht leidt. Er zijn natuurlijk voordelen aan regulering van juridische beroepen, maar over de maatschappelijke kosten van die regulering wordt vaak gezwegen. Regelgevende instanties veronderstellen simpelweg dat de maatschappelijke voordelen van regulering opwegen tegen de maatschappelijke kosten, maar zouden dat moeten kunnen aantonen. Het is van belang dat regelgevende instanties kunnen aantonen waarom ze gekozen hebben voor een bepaald niveau van regulering en wat de
maatschappelijke kosten en baten van een bepaald reguleringsniveau zijn. Er zijn aanzienlijke verschillen in de Europese Unie in de manier waarop toegang tot het recht wordt geregeld. Toegang tot het recht wordt echter niet meer of minder gegarandeerd in de landen waar de regelgeving strenger is dan in de landen waar dit minder het geval is.

Sommige markten lijken eerder te kiezen voor de belangen van de juridische beroepen dan het recht toegankelijk te maken voor consumenten en bedrijven. Daar waar de regulering liberaler is, kunnen consumenten kiezen voor advocaten die lid zijn van de Orde maar ook voor juridische experts die geen advocaat zijn. Er kon geen bewijs gevonden worden dat advocaten een betere dienstverlening geven dan juridische experts die geen advocaat zijn. Er is wel bewijs dat de kosten van een advocaat hoger zijn. Vanuit economische invalshoek lijkt het een goede zaak nationale markten meer te dereguleren. Een belangrijk resultaat van het onderzoek is dat het in ruimere mate toelaten van juridische experts die geen advocaat zijn tot de juridische dienstverlening, een substantieel dempende invloed kan hebben op de prijzen van de juridische dienstverlening.

Over de kosten en baten van de huidige reguleringsniveaus zou een open dialoog op gang gebracht moeten worden. Dit rapport wil een aanzet zijn tot een dialoog op basis van feiten tussen regelgevende instanties, juristen, economen en andere sociale wetenschappers die betrokken zijn bij het debat over de regulering van juridische dienstverlening in de Europese Unie. RIAD is van mening dat meer concurrentie tussen advocaten en juridische experts die geen advocaat zijn, leidt tot voordelen voor burgers, bedrijven en overheden. De huidige niveaus van regulering bevorderen een dergelijke concurrentie op veel plaatsen niet. Link: http://www.riad-online.eu